Blog Layout
Schrijftroost
Inez Lips • mrt. 29, 2020
In ons boek Troost die ertoe doet,
vertellen de Nederlandse auteurs Mirjam Rotenstreich en Adri (A.F.Th.) v.d. Heijden over de troost die zij ontlenen aan het schrijven n.a.v. het verlies van hun zoon Tonio in 2010. Onderstaande citaten zijn een voorpublicatie uit de genoemde hoofdstukken.
Uit hoofdstuk:
Mirjam Rotenstreich: Adri en de katten zijn mij tot troost
“Anderhalve maand na Tonio’s dood ben ik verder gaan schrijven aan Verloren mensen. Ik stond dan om 5.00 uur ’s ochtends op om tot 9.00 uur als een bezetene te schrijven. Daarna bracht ik Adri zijn ontbijt, zwalkte ik de rest van de dag als een zombie door het huis en ging aan het einde van de middag naar AH, waar ik, nog steeds een zombie, er uren over deed om een paar boodschappen bij elkaar te verzamelen. Zonder die drang om zo extreem vroeg op te staan om te schrijven, zou ik het niet hebben gered.”
Haar nieuwe boek gaat over haar vader. Het was geen bewuste keuze, hoewel ze voor het verlies van Tonio ook al met de gedachte bezig was. “Ik wilde een boek over zijn leven schrijven rond het thema dat hij verschillende keren een andere nationaliteit kreeg zonder van woonplaats te veranderen. Maar om daarover het gesprek aan te gaan, dat voelde aan weerszijden te zwaar. Het zou er waarschijnlijk niet van gekomen zijn als Tonio nog had geleefd. Een paar jaar geleden echter knalde mijn vader ineens - bam! - bij mij binnen. In mijn hart wel te verstaan. Ik moest over hem gaan schrijven. Het heeft ook te maken met het stellen van een actieve daad tegenover zoveel ellende. Dit boek heeft daarom alles te maken met Tonio. Maar ook met míjn relatie tot mijn vader. Hij heeft zoveel moeten meemaken. Tijdens zijn leven praatte hij daar niet over en mij lukte het niet om er naar te vragen. Omdat ze het samen zo goed konden vinden, hoopte ik altijd dat Tonio ooit mijn vader zou uithoren over diens verleden. Je hoort wel dat door de oorlog getraumatiseerde mensen hun verhaal niet aan hun eigen kinderen kwijt kunnen maar wel aan de volgende generatie.”
“Ik schrijf uit liefde voor mijn vader, om hem zijn leven terug te geven. Voor mij is dat nu belangrijk èn voor mijn zus. Verder hebben we - door de onmin in de vorige generatie - geen contact met de paar familieleden die er nog zijn. Het schrijven van dit boek geeft nu invulling aan mijn leven en het geeft mij een stukje van mijn leven terug. Zo was mijn vader altijd erg geïnteresseerd in literatuur; ik weet nu van wie ik de passie voor literatuur heb. Schrijven verbindt mij met de ring boven en ring onder mij, ringen die er in het echte leven niet meer zijn.”
“Adri en ik hebben elkaar, dat gaat goed. En we hebben het schrijven, we zijn elkaar niet kwijt geraakt, dat is ontzettend belangrijk.”
Uit hoofdstuk:
A.F.Th. van der Heijden: Troost vind ik in de postume gedaanten
 van Tonio
“Ik begon al de dag na Pinksteren 2010, dus na het gesprek met een dame van de begrafenisonderneming, aan een tekst die zou uitgroeien tot de requiemroman ‘Tonio’. Natuurlijk schrijf je op die manier, in een roes of trance, het verdriet en gemis naar je toe. Ik kan achteraf, acht jaar na de publicatie, niet oordelen hoe heilzaam en troostrijk het schrijven voor me was. Ik zag al spoedig de contouren van een compositie ontstaan. Met andere woorden, er bleef ondanks de intense emoties ergens in mijn brein een ijskoude plek intact die de stijl en de opbouw van mijn boek coördineerde.”
“Ik heb het gemis literair getransformeerd, maar deze ‘schrijftroost’ betekent niet dat het gemis uit mijn dagelijkse leven weg is en een soort ‘opgetild’ bestaan leidt. Ik zou het niet willen en kunnen missen, want het gemis en het verdriet erom heen vormen het meest rechtstreekse contact dat ik nog met mijn zoon kan hebben.”
“Schrijven kan niet zonder dubbelheid en verdubbeling. De onderwereld is de dubbele bodem van de hutkoffer die de bovenwereld verbeeldt. De schrijver die naast, of onder, zijn bovenwereld een onderwereld erkent, kan in beide werkelijkheden vertoeven, wat op z’n minst extra dimensies aan zijn werk geeft. Door het bestaan, of laten bestaan, van een onderwereld wordt het mij gemakkelijker gemaakt meerdere vervolglevens voor Tonio (en andere dierbaren) te bedenken en te realiseren.”
Om Tonio verder ‘in leven te houden’ moest ik hem volgen naar een leeftijdsfase die hem in werkelijkheid niet vergund was: vanaf zijn zesentwintigste, inderdaad als rijpere jongeman, en in een gevaarlijker rol: die van oorlogsfotograaf. Dat komt allemaal het best tot z’n recht in de nog ongepubliceerde MH17-roman. In ‘Mooi doodliggen’ vervult Natan Haandrikman slechts een bijrol, zij het een belangrijke, die overeenstemt met zijn hoofdrol in MH17.
Ja, ik denk dat hier sprake is van een heel natuurlijk ontstane volgende fase in het rouwproces, dat het nu moet stellen zonder de authentieke Tonio, die via de verbeeldingskracht nieuw leven krijgt ingeblazen.”
Eric en Inez praten over troost in Tijd voor MAX
Hoe doe je dat, goed troosten? Presentatrice Martine van Os vroeg het aan Inez Lips en Eric de Jong op 5 juni.
Op 19 mei j.l. verscheen onder deze titel het interview met Inez in het Haarlems Dagblad
Wij oma’s hebben het extra moeilijk in deze coronatijd. Opgesloten in quarantaine als kwetsbare doelgroep missen we het spontane lichamelijke contact met onze kleinkinderen, met name de kleintjes. Maar waarom hebben we toch zo'n knuffeltrek?
Online troostverhalen
Eric en Inez praten over troost in Tijd voor MAX
Hoe doe je dat, goed troosten? Presentatrice Martine van Os vroeg het aan Inez Lips en Eric de Jong op 5 juni.
Op 19 mei j.l. verscheen onder deze titel het interview met Inez in het Haarlems Dagblad
Wij oma’s hebben het extra moeilijk in deze coronatijd. Opgesloten in quarantaine als kwetsbare doelgroep missen we het spontane lichamelijke contact met onze kleinkinderen, met name de kleintjes. Maar waarom hebben we toch zo'n knuffeltrek?
Dichten is vaak pure troost. Waarschijnlijk komt het omdat in gedichten, in tegenstelling tot ‘gewoon’ taalgebruik, woorden zich gevoelsmatig laten voegen tot beeldspraak.
Lees de samenvatting van het interview op BD.nl
Op 10 april mocht Inez in Eugenies Weekendshow op Langstraat FM, vertellen over het boek 'Troost die er toe doet.'
Ze ging in op de rol die zinvolle troost speelt in tijdens van crisis, zoals de huidige Corona-situatie. Hoe vind je troost tijdens zo'n pandemie? En hoe geef je troost aan slachtoffers en nabestaanden?
Pinksteren wordt onder meer vanuit de Bijbel gezien als het feest van de troost, van de ‘Vertrooster’ wel te verstaan: het feest waarop God zijn Geest over ons uitstort. Tien dagen voor Pinksteren stijgt Jesus op naar de hemel (Hemelvaart) en troost zijn verdrietige discipelen met de gedachte aan de Heilige Geest, die hen zal bemoedigen en inspireren bij het verkondigen van Zijn boodschap. Dit gebeurt met Pinksteren. De Heilige Geest is de geest, de adem van God en wordt gezien als scheppende en creatieve kracht, uitlegger van de Bijbel, en is vaak afgebeeld als een duif.
In ons boek Troost die ertoe doet hebben we een aantal gedichten over troost opgenomen daar waar ze van toepassing zijn op een verhaal in het boek. Zo’n gedicht is het lied Troostvogel van Drs. P. Drs. P was het pseudoniem voor Heinz Hermann Polzer. In Troost die ertoe doet vertelt een van onze geïnterviewden -Bregje- over deze vooraanstaande schrijver en geniale dichter, die in zijn tijd heel populair was als zanger van zijn eigen liedjes over buitenissige onderwerpen met vele creatieve taalvondsten en vaak een lugubere ondertoon. Bregje kreeg een vriendschappelijke band met Drs. P, niet in het minst omdat zij dezelfde humor en liefde voor woorden deelden. Een hele lieve man, volgens haar. De troostvogel is niet alleen een magisch wezen ontsproten uit het brein van Drs. P, maar hij bestaat echt! In ons boek vertelt Gerry hoe zij op het spoor van de troostvogel is gekomen en hoe zij nu haar leven wijdt aan het verkopen van uit Tanzania geïmporteerde troostvogeltjes. Deze vogeltjes worden met de hand gemaakt door de Masai en worden daar gegeven aan kinderen en volwassenen om hen op te vrolijken wanneer ze verdrietig of ziek zijn, vandaar de naam ‘troostvogeltjes’. Gerry verkoopt ze al jaren ten bate van de Watoto Foundation in Tanzania. Dit is een geweldige stichting onder leiding van Noud van Hout, die al honderden straatjongens heeft opgevangen, opgeleid en ze een tweede kans en nieuw leven heeft gegeven. Door hun gedegen opleiding en discipline kunnen deze jonge mensen in Tanzania goede banen krijgen en kunnen ze iets betekenen voor hun maatschappij. Ook Nouds verhaal staat in ons boek. Het gedicht Troostvogel lijkt voor kinderen geschreven te zijn. Het is de vraag of dit ook echt zijn opzet was. Net als Annie M.G. Schmidt had Drs. P de sublieme gave om gedichten en liedjes te schrijven die alle ‘leeftijden’ aanspreken en waarbij ogenschijnlijk simpel, grappig taalgebruik en rijmend ritme, met vaak wrange humor een onvergetelijke combinatie bleken. Zo ook het onderstaande ‘Troostvogel’. Laten we hopen dat de troostvogel gauw bij ons langskomt en wegvliegt met ons coronaverdriet. Koop hem in ieder geval bij Gerry, voor het goede doel, en vrolijk jezelf of een ander op met zo’n exotisch vriendje. TROOSTVOGEL Wanneer je soms iets naars beleeft Je niet mag uitgaan door de regen Of slaande ruzie hebt gekregen Met iemand waar je veel om geeft Als speelgoed door een mankement Niet meer zo leuk is als tevoren Je kwartje ergens is verloren Kortom, als je verdrietig bent Dan komt de vogel met een lied Je hoort het, maar je ziet hem niet En als hij voor je heeft gezongen Dan vliegt hij weg met jouw verdriet Zolang er kinderen bestaan Is hij ze altijd komen troosten In Doesburg of in 't Verre Oosten Of waar hij ook naar toe moest gaan De vogel is in al die tijd Nog nooit beschreven of geschilderd Is hij beeldschoon of erg verwilderd? Daarover heerst onzekerheid In elk geval, hij meent het goed Hoewel door alles wat hij doet Je kans hebt dat je noodgedwongen Een tijdje op hem wachten moet Dan komt de vogel met een lied Je hoort hem, maar je ziet hem niet En als hij voor je heeft gezongen Dan vliegt hij weg met jouw verdriet ----------------------------------------------------- Uit: Tante Constance en Tante Mathilde, 1999 gedicht©Singel Uitgeverijen foto©Rebecca Sagstrom Info Gerry Houweling, gerhouweling@gmail.com www.watotofoundation.nl
Het thema van troost is in deze coronatijd wel heel actueel geworden. Op de social media, de tv en in de kranten, de mensen aan de telefoon en op de straten: overal hoor je het woordje troost vallen. Met ons boek komen we wat dat betreft op het juiste moment. ‘Troost die ertoe doet, verhalen over veerkracht bij verlies en verdriet’ ligt nu op de persen en verschijnt volgens planning volgende week bij Uitgeverij Damon, met hierin 40 verhalen van mensen die ons daar iets over konden vertellen vanuit persoonlijke ervaring en/of vanuit hun expertise.
Uitgeverij Damon
Postbus 1650, 5602 BR Eindhoven040 - 304 60 58 info@damon.nl